Architektura dzisiaj

Przed stu laty architektura doznała rewolucyjnych przeobrażeń. Nowe możliwości techniczne oraz pragmatyzm w rozwiązywaniu nowych potrzeb społecznych wyzwoliły architekturę z historycznego kostiumu, wskutek czego zaczęły powstawać obiekty,
które do dzisiaj nie utraciły splendoru nowoczesności.

Czy architektura sto lat później doznaje równie rewolucyjnych przemian? W kwestii rozwiązań technicznych zapewne tak. Inteligentne technologie, nowoczesne systemy konstrukcyjne i fasadowe oraz nowe materiały z pewnością zrewolucjonizowały zarówno proces budowy, jak i funkcjonowania budynków, umożliwiły realizację futurystycznych kiedyś koncepcji.

Powrót do modernistycznej prostoty

Pod względem stylistycznym natomiast, jak w modzie, w najnowszej architekturze widoczne jest pluralistyczne współistnienie różnych nurtów, będących najczęściej reminiscencją tendencji ubiegłego stulecia. Po latach postmodernistycznego zachwytu historycznymi kolumienkami, które zdominowały polską architekturę po 1989 roku, architekci wrócili do modernistycznej prostoty.

Znamiennym przykładem reinterpretacji przedwojennego modernizmu jest osiedle Nowe Żerniki - WUWA 2, wzorowane na eksperymentalnym osiedlu WUWA, zbudowanym z okazji Międzynarodowej Wystawy Architektury w 1929 r. we Wrocławiu. Wznoszone pod patronatem Prezydenta Wrocławia osiedle Nowe Żerniki projektowane jest przy udziale architektów z ponad 40 pracowni, którzy testują w nim różne typu mieszkań.

Architektura wpisana w kontekst

W architekturze budynków użyteczności publicznej, ale też luksusowych domów, widać kontynuację przedwojennej idei „szklanych domów”, z której najbardziej znany był niemiecki architekt Mies van der Rohe. Jako współczesny przykład tej koncepcji warto wspomnieć nowy, całkowicie przeszkolony dworzec autobusowy w Żorach projektu katowickiego Laboratorium Architektury. Równolegle kontynuowany jest nurt architektury organicznie wpisującej się w kontekst oraz corbusierowska koncepcja użytkowych dachów. Te dwie tendencje doskonale ilustrują dwa przykłady: katowicki budynek Międzynarodowego Centrum Kongresowego, projektu warszawskiej pracowni JEMS Architekci oraz Centrum Dialogu „Przełomy” w Szczecinie, autorstwa KWK Promes Roberta Koniecznego.

Prestiżowy adres

Wzrasta zainteresowanie ocalałymi jeszcze obiektami zabytkowymi i poprzemysłowymi w centrach miast. Adres w takim budynku staje się prestiżowym zarówno dla mieszkań, jak i dla firm. Tę tendencję obrazuje realizacja w Gliwicach dla branży IT. Biuro dla The Software House zaprojektowało w budynku zabytkowej poczty biuro Architekci – Zalewski Architecture Group. Architekci stworzyli w zabytkowych wnętrzach z widokiem na stare miasto przyjazne, pełne zieleni wnętrza. Projekt ten nagrodzono w konkursie OFFICE SUPERSTAR 2018 w kategorii Biuro w Branży Technologicznej.

Budownictwo dostępne

Nową tendencją jest coraz większe zainteresowanie budownictwem dostępnym. Uwagę krytyki coraz częściej przyciągają realizacje zwracające uwagę na zrównoważony rozwój, ekologię, oszczędność i dostępność.

Docenionym przez krytyków architektury przykładem jest prowokacyjnie skromny dom jednorodzinny w Będzinie-Grodźcu, projektu katowickiej pracowni jojko+nawrocki architekci. Ten niewielki budynek mieszkalny przypominający niedokończoną „kostkę polską” został uznany w IX edycji konkursu  „Życie w Architekturze” za najlepszy budynek jednorodzinny zrealizowany w latach 2015–2019 w Polsce.

Obiekty odpowiedzialne społecznie

Ważnym w ostatnich latach tematem są obiekty odpowiedzialne społecznie, a renomowane biura zajęły się problemem bezdomnych. Architekci warszawskiego biura xystudio zaprojektowali budynek schroniska dla osób bezdomnych i niezaradnych życiowo w Jankowicach, który, chociaż skromny, zachwyca interesującą strukturalną ceglanej elewacji. Architekci poprzez architekturę wspierają koncepcję rewitalizacji zaniedbanych wskutek restrukturyzacji przemysłu historycznych dzielnic. Dobrymi tego przykładami są realizacje wspomnianego już Roberta Koniecznego w Katowicach – Unikato w Śródmieściu i Baildomb w dzielnicy Dąb – oraz biura Małeccy Architekci – Nowy Werdon w Rudzie Śląskiej, które otrzymały nagrody w kategorii Obiekt Roku oraz GRAND PRIX konkursu Architektura Roku Województwa Śląskiego 2020. Niezwykłym osiągnięciem jest to, że zespoły mieszkaniowe Unikato i Nowy Werdon zostały dostrzeżone na międzynarodowym forum architektonicznym i uzyskały nominacje do prestiżowej nagrody Mies van der Rohe Award.

Wszystkie te przywołane realizacje pokazują, że w skali detali i kolorystyki w architekturze ostatnich lat niewiele się zmienia i wciąż dominują biel, szarości, czerń i kolor drewna, chociaż coraz częściej pojawiają kolorowe akcenty. Nowe materiały, jak blacha cynkowo-tytanowa, beton architektoniczny czy płyty włókno-cementowe i nowe technologie elewacyjne nadają architekturze nowoczesny estetyczny wymiar.

Globalne zmiany

 Kryzys klimatyczny i konieczność prowadzenia zrównoważonej polityki przestrzennej, a również obecna pandemia wywołana koronawirusem COVID-19 niewątpliwie zmienią architekturę przyszłości, co już coraz wyraźniej widać. Przykładowo w nowoczesnych miastach, jak w Kopenhadze, eliminuje się ruch kołowy, w Wiedniu zwężane są szerokie jezdnie w celu wydzielenia dodatkowych pasów dla pieszych i rowerzystów. Podobnie jak w latach dwudziestych stosowano terapię słońcem i powietrzem w walce z gruźlicą, co skłoniło architektów do projektowania dużych okien i tarasów, tak dzisiaj dla zachowania dystansu społecznego architekci będą musieli inaczej projektować przestrzenie publiczne.

Bez wątpienia lata 20. XXI wieku przyniosą w architekturze zmiany, jakich jeszcze nawet się nie domyślamy.